Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων του Παιδιού, 160 μαθητές και μαθήτριες 8 τμημάτων του 13ου Δημοτικού Σχολείου Αθήνας συμμετείχαν σε μια δράση διαλόγου για τα δικαιώματα των παιδιών, που πρότεινε η ΠΡΩΤΑ.12. και υλοποιήθηκε με τη συνεργασία και τον συντονισμό των δασκάλων τους, σε ένα εκπαιδευτικό τρίωρο.
8 ομάδες δικαιωμάτων κατανεμήθηκαν στα τμήματα τεσσάρων τάξεων, από τη Γ’ ως τη ΣΤ’. Μετά από συζήτηση και προετοιμασία όλων των μαθητών για τα δικαιώματα που είχαν αναλάβει, μια ομάδα 5-6 παιδιών σε κάθε τμήμα έγιναν «οικοδεσπότες», που θα παρουσίαζαν αυτά τα δικαιώματα σε ομάδες «επισκεπτών» από τις άλλες τάξεις.
Το κουδούνι σήμανε την έναρξη της δράσης: τα παιδιά «επισκέπτες» μετακινήθηκαν στη διπλανή τάξη, όπου η ομάδα «οικοδεσποτών» τούς παρουσίασε τα δικαιώματά της καθώς και δύο ερωτήματα:
Για το ένα (Ερώτημα – Γνώμη) ζητούσαν από τα παιδιά να πουν/γράψουν τη γνώμη τους ή να κάνουν μια ζωγραφιά, ενώ για το άλλο (Ερώτημα – Ψήφο) τα παιδιά μπορούσαν να ψηφίσουν σε αυτοσχέδιες κάλπες μία από δύο προτεινόμενες απαντήσεις. Κάθε «επίσκεψη» διαρκούσε περίπου 12 λεπτά και έτσι μέσα σε μιάμιση ώρα (με ένα μικρό διάλειμμα), τα παιδιά «επισκέπτες» φιλοξενήθηκαν σε όλα τα τμήματα που συμμετείχαν στη δράση. Στο τέλος, όλα τα παιδιά μαζεύτηκαν σε μια μεγάλη αίθουσα και οι «οικοδεσπότες» παρουσίασαν τα αποτελέσματα του διαλόγου: όσα είπαν, έγραψαν και ζωγράφισαν τα παιδιά, καθώς και τις απαντήσεις στην «έρευνα» που έκαναν με την ψηφοφορία.
Οι ιδέες που ανταλλάχθηκαν ήταν σπουδαίες, παιδιά, δάσκαλοι και μέλη της ΠΡΩΤΑ.12 που συμμετείχαν στην οργάνωση της δράσης και της συζήτησης στο τέλος, ενθουσιάστηκαν!
Δείτε παρακάτω τις ομάδες δικαιωμάτων, τις ερωτήσεις που τις συνόδευαν, κάποια πράγματα που έγραψαν - ζωγράφισαν και τις απαντήσεις που έδωσαν τα παιδιά του 13ου Δημοτικού Σχολείου Αθήνας. Δοκιμάστε τη δράση στο σχολείο σας και στείλτε μας τη γνώμη των μαθητών/τριών σας!
ΥΛΙΚΟ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΤΑΞΕΩΝ &Καταμερισμός Δικαιωμάτων σε τάξεις-αίθουσες:
Γ1. Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να έχουν σπίτι, ρούχα, φαγητό. Έχουν ακόμη δικαίωμα να τα φροντίζουν και να τα αγαπούν οι γονείς τους και η οικογένειά τους.
Εξήγηση: Μιλάμε για δύο διαφορετικές ομάδες δικαιωμάτων που έχουν σχέση μεταξύ τους. Το πρώτο είναι το δικαίωμα όλων των παιδιών να έχουν όλα τα αναγκαία αγαθά για να μεγαλώσουν σωστά. Αυτό είναι ευθύνη των γονέων, αλλά και το κράτος πρέπει να βοηθάει τις πιο φτωχές οικογένειες που δεν έχουν αρκετά χρήματα. Το δεύτερο δικαίωμα, της φροντίδας και της αγάπης εξαρτάται πολύ από τους ίδιους τους γονείς που χρειάζεται να είναι κοντά στα παιδιά τους. Όταν δύο γονείς χωρίζουν θα πρέπει να βρίσκουν τρόπο να συνεχίσουν να επικοινωνούν ειρηνικά και οι δύο με τα παιδιά τους. Αν κάποιοι γονείς δεν μπορούν να φροντίσουν σωστά τα παιδιά τους ή πεθάνουν, το κράτος αναλαμβάνει να βοηθήσει ώστε να βρεθεί μια άλλη οικογένεια ή ένα ίδρυμα για να τα φροντίζει.
Ερώτηση 1: Πέστε μας – γράψτε μας μερικές συμβουλές για τους γονείς που έχουν παιδιά στη δική σας ηλικία, ώστε να φροντίζουν και να μεγαλώνουν τα παιδιά τους με τον καλύτερο τρόπο. (Τίτλος Χαρτιού: Συμβουλές για γονείς)
Ερώτηση 2: Ψηφίστε Α, όσοι/ες νομίζετε ότι οι γονείς χρειάζονται υποστήριξη από το κράτος και συμβουλές για να γίνουν καλύτεροι γονείς καιΒ, όσοι/ες νομίζετε ότι θα πρέπει να βρουν μόνοι/ες τους τον τρόπο για να φροντίζουν σωστά τα παιδιά τους.
Α: Το κράτος να υποστηρίζει και να συμβουλεύει τους γονείς
Β: Οι γονείς τα καταφέρουν μόνοι τους
Οι απαντήσεις των παιδιών στο 13ο Δημοτικό Σχολείο Α: 64 Β: 27
Γ2: Τα παιδιά έχουν δικαίωμα στο παιχνίδι, στην ξεκούραση και στον πολιτισμό
Εξήγηση: Όλα τα παιδιά χρειάζεται να έχουν ευκαιρίες να παίζουν, να ξεκουράζονται, και να συμμετέχουν στην πολιτιστική ζωή και σε δραστηριότητες που τους αρέσουν, όπως οι τέχνες, ο αθλητισμός, οι εκδρομές κλπ. Το δικαίωμα αυτό χρειάζεται να συνδυάζεται με άλλα δικαιώματα του παιδιού και να εφαρμόζεται με τρόπο που να μην προκαλεί βλάβες ή προβλήματα στα παιδιά. Για παράδειγμα ένα παιδί δεν μπορεί να παίζει ασταμάτητα ηλεκτρονικά παιχνίδια και να μην ασχολείται με τα μαθήματά του και άλλες δραστηριότητες που χρειάζεται για να μεγαλώνει ισορροπημένα.
Ερώτηση 1: Πέστε μας – γράψτε μας μερικές ιδέες και συμβουλές για το σχολείο: Με ποιον τρόπο μπορούν να χωρέσουν το παιχνίδι, οι τέχνες και ο αθλητισμός στη σχολική ζωή, χωρίς να εμποδίζουν ή να βλάπτουν άλλες λειτουργίες του σχολείου.
Ερώτηση 2: Ψηφίστε Α όσοι/όσες πιστεύετε ότι στη γειτονιά μας έχουμε αρκετές ευκαιρίες για παιχνίδι, άθληση και τέχνες για τα παιδιά ή Β όσοι πιστεύετε ότι δεν υπάρχουν αρκετές ευκαιρίες
Α: Έχουμε αρκετές ευκαιρίες για παιχνίδι – αθλητισμό - τέχνες
Β: Δεν έχουμε αρκετές ευκαιρίες για παιχνίδι – αθλητισμό – τέχνες
Οι απαντήσεις των παιδιών στο 13ο Δημοτικό Σχολείο Α: 62 Β: 38
Δ1: Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να πηγαίνουν σχολείο και να μαθαίνουν
Εξήγηση: Το δικαίωμα αυτό είναι πολύ σημαντικό και αφορά όλα τα παιδιά, ακόμη και αυτά που έχουν αναπηρίες ή αυτά που μετακινούνται από μια χώρα σε άλλη για λόγους που έχουν να κάνουν με πόλεμο, μετανάστευση ή άλλους και δεν μπορούν να καταλάβουν τη γλώσσα που μιλιέται στη χώρα που βρίσκονται. Όταν μιλάμε για το δικαίωμα αυτό δεν μιλάμε απλά για την παρουσία των παιδιών στο σχολείο, αλλά και για το πώς γίνονται τα μαθήματα και πώς οργανώνεται η σχολική ζωή, πώς είναι οι τάξεις, οι διάδρομοι, όλες οι αίθουσες του σχολείου και το προαύλιο αλλά και πώς είμαστε εμείς σε αυτά και τι κάνουμε κάθε μέρα. Επομένως εδώ μπορούμε να μιλήσουμε για όλα αυτά που μας κάνουν να αγαπάμε το σχολείο και να μας αρέσει να ερχόμαστε σε αυτό, να μαθαίνουμε, να συζητάμε, να δημιουργούμε, να συναντάμε άλλα παιδιά και δασκάλους, και να περνάμε ευχάριστα.
Ερώτηση 1: Πέστε μας – γράψτε μας μερικά πράγματα που σας κάνουν να αγαπάτε το σχολείο και να μαθαίνετε ευχάριστα.
Ερώτηση 2: Ψηφίστε Α όσα παιδιά πιστεύετε ότι είναι στο χέρι όλων μας να κάνουμε το σχολείο μας ακόμη καλύτερο και Β όσα πιστεύετε ότι δεν περνάει από το χέρι των παιδιών, γιατί αυτό είναι ευθύνη μόνο των μεγάλων.
Α: Όλοι μαζί μπορούμε να κάνουμε καλύτερο το σχολείο μας
Β: Οι μεγάλοι έχουν ευθύνη για να γίνει καλύτερο το σχολείο μας
Οι απαντήσεις των παιδιών στο 13ο Δημοτικό Σχολείο Α: 90 Β: 20
Δ2: Τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην Υγεία
Εξήγηση: Η υγεία είναι ένα δικαίωμα όλων των παιδιών, που όμως εξαρτάται πολλές φορές από πράγματα (παράγοντες) που δεν μπορούμε εύκολα να επηρεάσουμε. Το δικαίωμα αυτό πάντως μιλάει για τις ευθύνες του κράτους και όσων δουλεύουν στις ιατρικές υπηρεσίες, να ενημερώνουν σωστά τα παιδιά και τους γονείς τους για τα θέματα υγείας, να οργανώνουν καλά τα νοσοκομεία και τις ιατρικές υπηρεσίες, να επιτρέπουν σε όλα τα παιδιά να πηγαίνουν σε αυτά χωρίς να πληρώνουν, να τους φέρονται καλά όταν είναι άρρωστα, να τους δίνουν τα κατάλληλα φάρμακα όταν χρειάζεται και να ενημερώνουν σωστά τα παιδιά στα σχολεία ή όπου βρίσκονται για τους κανόνες υγιεινής και προστασίας της υγείας τους.
Ερώτηση 1: Πέστε μας – γράψτε μας τι νομίζετε ότι πρέπει να γίνεται ώστε τα παιδιά να είναι υγιή κατά το δυνατόν, όταν αρρωσταίνουν, να βρίσκουν σωστή φροντίδα για την υγεία τους και όταν συναντούν γιατρούς να νοιώθουν άνετα μαζί τους.
Ερώτηση 2: Ψηφίστε Α όσα παιδιά πιστεύετε ότι οι γιατροί που έχετε συναντήσει στη ζωή σας ξέρουν πώς να μιλάνε με τα παιδιά και να τα κάνουν να νοιώθουν άνετα και ψηφίστε Β όσα πιστεύετε ότι οι γιατροί χρειάζονται οδηγίες και εκπαίδευση για το πώς μιλάνε με τα παιδιά.
Α: Οι γιατροί ξέρουν πώς να μιλάνε στα παιδιά και να τα κάνουν να νοιώθουν άνετα
Β: Οι γιατροί χρειάζεται να μάθουν πώς να μιλάνε με τα παιδιά
Οι απαντήσεις των παιδιών στο 13ο Δημοτικό Σχολείο Α: 53 Β: 59
Ε1: Τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην ισότητα και στην προστασία από διακρίσεις
Εξήγηση: Το δικαίωμα αυτό είναι νούμερο 2 στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, αμέσως μετά το πρώτο άρθρο που μιλάει για το ποια θεωρούνται παιδιά (όλα τα πρόσωπα κάτω από 18 χρόνων). Ο λόγος είναι ότι σε όλο τον κόσμο γίνεται μια προσπάθεια να σταματήσουν οι διακρίσεις σε βάρος κάποιων παιδιών λόγω της φυλής, του φύλου, της θρησκείας, της καταγωγής, της υγείας, της αναπηρίας, της κοινωνικής και οικονομικής τους κατάστασης, των απόψεων ή της κατάστασης των γονέων τους, της εμφάνισής τους και γενικότερα οποιουδήποτε χαρακτηριστικού τους. Την ευθύνη για την ίση αντιμετώπιση όλων και την προστασία από τις διακρίσεις την έχει πριν από όλα το κράτος και όσοι εργάζονται για αυτό. Όμως η ευθύνη αυτή υπάρχει και για τον κάθε πολίτη. Ακόμη και τα παιδιά δεν επιτρέπεται να κάνουν διακρίσεις σε βάρος άλλων παιδιών και να τα αποκλείουν από τις παρέες τους ή να τους φέρονται άσχημα για όλους τους παραπάνω λόγους.
Ερώτηση 1: Πέστε μας – γράψτε μας συμβουλές για μικρούς και για μεγάλους ώστε να αντιμετωπίζουν όλα τα παιδιά ίσα και όσα έχουν κάποιες διαφορές (στην εμφάνιση, στην καταγωγή, στο φύλο, στις ικανότητές τους, κλπ) να μην δέχονται άσχημες συμπεριφορές και στεναχωριούνται. Μπορείτε να μας πείτε και να μας γράψετε και συμβουλές για τα παιδιά που δέχονται τέτοιες διακρίσεις: τι πρέπει να κάνουν;
Ερώτηση 2: Ψηφίστε Α όσα παιδιά πιστεύετε ότι στο σχολείο μας είμαστε όλοι ίσοι και δεν γίνονται διακρίσεις σε βάρος κανενός παιδιού και ψηφίστε Β όσα παιδιά πιστεύετε ότι δυστυχώς υπάρχουν ακόμη διακρίσεις σε βάρος κάποιων παιδιών και πρέπει να προσπαθήσουμε να τις σταματήσουμε.
Α: Στο σχολείο μας είμαστε όλοι ίσοι – δεν υπάρχουν διακρίσεις
Β: Δυστυχώς υπάρχουν διακρίσεις και στο σχολείο μας. Κάτι πρέπει να κάνουμε!
Οι απαντήσεις των παιδιών στο 13ο Δημοτικό Σχολείο Α: 33 Β: 77
Ε2: Τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση της γνώμης και της προσωπικότητάς τους
Εξήγηση: Το δικαίωμα κάθε παιδιού για ελεύθερη έκφραση της γνώμης του για όλα τα θέματα που τα αφορούν, όπως και το δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης της προσωπικότητας του χρειάζεται να συνδυάζεται με τρόπους με τους οποίους ακούγεται η γνώμη και εκφράζεται η προσωπικότητα αλλά και να έχει όρια, ώστε να μη προσβάλλεται η προσωπικότητα άλλων παιδιών ή ενηλίκων. Το δικαίωμα αυτό αφορά όλη την κοινωνική ζωή των παιδιών, δηλαδή την οικογένεια, το σχολείο, τις παρέες, τις υπηρεσίες όπου πάει ένα παιδί για να εξυπηρετηθεί, κλπ.Ειδικά στον χώρο του σχολείου, η έκφραση γνώμης των παιδιών είναι σημαντικό να γίνεται με προσοχή ώστε να μπορούν να ακουστούν όλες οι απόψεις και να ληφθούν υπόψη από τους δασκάλους. Γι’ αυτό είναι χρήσιμο να γίνονται τακτικά συμβούλια τάξης αλλά και η κάθε δασκάλα / ο κάθε δάσκαλος να έχει τρόπο να ακούει τα παιδιά του τόσο στην τάξη όσο και στα διαλείμματα όπου μπορούν να συζητήσουν πιο ιδιωτικά.
Ερώτηση 1: Πέστε μας – γράψτε μας μερικές συμβουλές για δασκάλους για το πώς είναι σημαντικό να ακούν τ
η γνώμη των παιδιών και τι προτείνετε να κάνουν όταν δύο παιδιά διαφωνούν, μαλώνουν ή έχουν διαφορετική γνώμη για ένα θέμα.
Ερώτηση 2: Ψηφίστε Α αν νομίζετε ότι στο σχολείο μας συζητάμε αρκετά και ψηφίστε Β αν νομίζετε ότι πρέπει να βρούμε καλύτερους τρόπους για να ακούγεται η γνώμη των παιδιών και να γίνονται συζητήσεις για σημαντικά θέματα.
Α: Στο σχολείο μας συζητάμε αρκετά!
Β: Πρέπει να βρούμε καλύτερους τρόπους για να ακούγεται η γνώμη των παιδιών
Οι απαντήσεις των παιδιών στο 13ο Δημοτικό Σχολείο Α: 40 Β: 66
ΣΤ1: Τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην προστασία της ιδιωτικής τους ζωής
Εξήγηση: Το δικαίωμα στην προστασία της ιδιωτικής ζωής αφορά τόσο τα προσωπικά αντικείμενα του κάθε παιδιού όσο και τις πληροφορίες που αφορούν το πρόσωπό του, την οικογένειά του και την ζωή του. Όταν λέμε ότι η ιδιωτική ζωή των παιδιών πρέπει να προστατεύεται εννοούμε ότι δεν μπορεί οποιοσδήποτε να πειράζει και να ψάχνει τα πράγματά του, να διαβάζει προσωπικές του σημειώσεις, να παίρνει φωτογραφίες του και να τις βάζει στο διαδίκτυο και γενικά να διαδίδει με οποιοδήποτε τρόπο πληροφορίες για τη ζωή του. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται το διαδίκτυο γιατί στις μέρες μας πολλοί γράφουν και διαδίδουν πληροφορίες και φωτογραφίες ανηλίκων χωρίς να υπολογίζουν ότι δεν επιτρέπεται να κάνουν κάτι τέτοιο χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των παιδιών και των γονιών τους! Ο σεβασμός του ιδιωτικού χώρου ενός παιδιού αφορά όλους και όλες, ακόμη και -σε κάποιο βαθμό -τους γονείς του. Οι γονείς επειδή έχουν καθήκον να προστατεύουν τα παιδιά τους από κινδύνους, έχουν κάποιους λόγους να βλέπουν ό,τι έχει ένα παιδί στην κατοχή του. Όμως όσο μεγαλώνει ένα παιδί οι γονείς πρέπει να είναι πιο προσεκτικοί και να σέβονται τον ιδιωτικό του χώρο και να του εξηγούν τους λόγους για τους οποίους ανησυχούν και επιθυμούν να δουν τα πράγματά του.
Ερώτηση 1: Πέστε μας – γράψτε μας μερικές συμβουλές για τους μεγάλους, γονείς και δασκάλους, για το πώς κατά τη γνώμη σας πρέπει να φέρονται με την ιδιωτική ζωή και τον ιδιωτικό χώρο των παιδιών σε γενικές περιστάσεις ή όταν κάτι έχει συμβεί που κάνει τους μεγάλους να θέλουν να ψάξουν τα πράγματα ενός παιδιού με σκοπό να το προστατέψουν από κάποιο κίνδυνο.
Ερώτηση 2: Ψηφίστε Α αν πιστεύετε ότι τα παιδιά ξέρουν πώς να προστατεύουν την ιδιωτική ζωή και τον ιδιωτικό τους χώρο και ψηφίστε Β αν πιστεύετε ότι χρειάζεται να γίνουν κάποιες συζητήσεις στο σχολείο μας για να καταλάβουμε καλύτερα και να συμφωνήσουμε όλοι τα όρια και τον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής.
Α: Τα παιδιά ξέρουν πώς να προστατεύουν την ιδιωτική τους ζωή και τον ιδιωτικό τους χώρο
Β. Χρειαζόμαστε συζητήσεις και συμφωνίες για τον σεβασμό της ιδιωτικής μας ζωής
Οι απαντήσεις των παιδιών στο 13ο Δημοτικό Σχολείο Α: 30 Β: 58
ΣΤ2: Τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην προστασία από κάθε μορφή βίας
Εξήγηση: Το δικαίωμα προστασίας όλων των παιδιών από τη βία περιλαμβάνει τη σωματική, τη λεκτική, την ψυχολογική, τη σεξουαλική βία και γενικότερα ό,τι μπορεί να προκαλεί πόνο και δυσάρεστα συναισθήματα σε ένα παιδί. Η βία μπορεί να προέρχεται από ένα ενήλικο αλλά και από ένα άλλο παιδί. Μπορεί να είναι συνειδητή ή και ασυνείδητη (κατά λάθος). Αυτό που χρειάζεται να συζητήσουμε και να καταλάβουμε είναι το πώς προστατεύεται πραγματικά ένα παιδί από τη βία. Πολλές φορές όταν ένα παιδί γίνεται θύμα φοβάται να μιλήσει σε κάποιον ή κάνει υπομονή ελπίζοντας ότι θα περάσει αυτό που το κάνει να νοιώθει άσχημα. Το δικαίωμα στην προστασία σημαίνει ότι όλα τα παιδιά χρειάζεται να μπορούν να μιλήσουν σε κάποιο πρόσωπο εμπιστοσύνης και να γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες για να σταματήσει η βία σε βάρος τους. Επίσης, είναι σημαντικό, οι ενέργειες που θα ακολουθήσουν από τη στιγμή που ένα παιδί μιλήσει, να μη το κάνουν να νοιώθει και πάλι άσχημα (που μερικές φορές μπορεί να είναι χειρότερα από την πρώτη πράξη βίας, γιατί τώρα το μαθαίνουν περισσότερα άτομα και αυτό στεναχωρεί πολύ τα παιδιά).
Ερώτηση 1: Πέστε μας – γράψτε μας τί θα συμβουλεύατε να κάνει ένα παιδί που του φέρονται με πράξεις βίας άλλα παιδιά ή κάποιος μεγάλος, μέρος της οικογένειάς του ή σε κάποιον άλλο χώρο (σχολείο, γυμναστήριο, κατασκήνωση, στο δρόμο ή αλλού).
Ερώτηση 2: Ψηφίστε Α αν νομίζετε ότι για τσακωμούς με πράξεις βίας που γίνονται ανάμεσα σε παιδιά ενός σχολείου, είναι καλό να το μαθαίνει κάποιος δάσκαλος και να τα βοηθάει να τα βρούνε μεταξύ τους, ή ψηφίστε Β αν νομίζετε ότι για τσακωμούς ανάμεσα σε παιδιά πιο καλό είναι να βρίσκουν λύση τα ίδια τα παιδιά χωρίς να μπλέκονται οι μεγάλοι.
Α: Οι δάσκαλοι πρέπει να βοηθούν τα παιδιά να σταματούν πράξεις βίας μεταξύ τους
Β: Καλύτερα να μην ανακατεύονται οι δάσκαλοι και τα παιδιά να τα βρίσκουν μόνα τους
Οι απαντήσεις των παιδιών στο 13ο Δημοτικό Σχολείο Α: 96 Β: 18