Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων του Παιδιου και την 35η επέτειο από την υιοθέτηση της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (20.11.2024), η Πρωτοβουλία για το Άρθρο 12 (ΠΡΩΤΑ.12) δημοσιοποιεί ένα Δωδεκάλογο με τίτλο "Έτσι Ακούμε τα Παιδιά", βασισμένο στη δεοντολογία που προκύπτει από τη Σύμβαση και τις συζητήσεις με εκπαιδευτικούς και παιδιά, σχετικά με το πώς μπορεί να ακούγεται η γνώμη τους με τον καλύτερο τρόπο.
Την αφίσα, που φιλοτέχνησε η Ειρήνη Κουμπαρούλη, μπορείτε να τη βρείτε σε μεγαλύτερη ανάλυση εδώ.
Ακολουθεί το κείμενο:
Έτσι Ακούμε τα Παιδιά!
Είναι δικαίωμα όλων των παιδιών (0-18 χρόνων) να εκφράζουν ελεύθερα τη γνώμη τους και αυτή να λαμβάνεται υπόψη από όσους παίρνουν αποφάσεις για αυτά, σύμφωνα με το Άρθρο 12 της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Η Πρωτοβουλία για το Άρθρο 12 (ΠΡΩΤΑ.12) παρουσιάζει ένα Δωδεκάλογο για το πώς ακούμε τη γνώμη των παιδιών, είτε είμαστε παιδιά είτε μεγάλοι.
1. «Γνώμη» είναι όσα σκέφτονται, όσα νιώθουν και όσα πιστεύουν τα παιδιά.
2. Πριν ξεκινήσει ένα παιδί να πει τη γνώμη του, για οποιοδήποτε θέμα, ετοιμάζουμε το κατάλληλο κλίμα και το διαβεβαιώνουμε ότι το ακούμε προσεκτικά.
3. Κάθε παιδί που λέει τη γνώμη του χρειάζεται να βοηθηθεί να νιώσει απόλυτη ελευθερία να εκφραστεί, με τον όρο ότι θα μιλάει με ειλικρίνεια και δεν θα προσβάλει άλλα πρόσωπα με τα λόγια του.
4. Ένα παιδί έχει δικαίωμα να μη μιλήσει, όταν δεν νιώθει άνετα γι' αυτό.
5. Όταν ένα παιδί θέλει να πει τη γνώμη του για πράγματα που το αφορούν, χρειάζεται πριν από όλα να το προσέχουμε, να το κοιτάζουμε στα μάτια και να το αφήνουμε να μιλήσει χωρίς να το διακόπτουμε.
6. Αν θέλουμε να απαντήσουμε σε κάτι που είπε το παιδί ή να ζητήσουμε μια διευκρίνιση, το κάνουμε αφού ολοκληρώσει όσα έχει να πει.
7. Όταν ένα παιδί δυσκολεύεται να μιλήσει, είτε γιατί δεν μιλάει καλά τη δική μας γλώσσα, είτε γιατί φοβάται, είτε για λόγους κάποιας αναπηρίας του, αναζητάμε το πώς θα μπορέσει να μιλήσει με τον δικό του τρόπο (π.χ. με τη βοήθεια μεταφραστή, με νοήματα, με ζωγραφιές, ή άλλο τρόπο).
8. Όταν ένα παιδί θέλει να μιλήσει σε μια ομάδα (π.χ. στην τάξη του) για τα συναισθήματά του και για γεγονότα που το έχουν επηρεάσει, χρειάζεται προσεκτική ακρόαση και αποδοχή, ακόμη κι αν όσοι ακούμε έχουμε άλλη γνώμη.
9. Όταν ένα παιδί μιλάει για κάποιο γεγονός που ακουμπάει σε πολύ προσωπικά του θέματα και συναισθήματα, είναι πιθανό να χρειάζεται μικρό αριθμό ακροατών, που θα είναι πρόσωπα εμπιστοσύνης. Γι' αυτό δεν το πιέζουμε να μιλήσει δημόσια, αν δεν θέλει, και του προτείνουμε εναλλακτικά να μιλήσει στο περιβάλλον και στα πρόσωπα που θα το κάνουν να νιώθει άνετα.
10. Όταν θέλουμε να ακούσουμε τη γνώμη των παιδιών για θέματα που αφορούν και άλλα παιδιά της ηλικίας τους, ακολουθούμε τεχνικές διαβούλευσης και ομαδικής αλληλεπίδρασης. Ξεκινάμε με παιχνίδια που διευκολύνουν την επικοινωνία και την εμπιστοσύνη, παρουσιάζουμε το θέμα που θέλουμε να συζητήσουμε και στη συνέχεια τα παιδιά χωρίζονται σε μικρές ομάδες (3-5 ατόμων) και ανταλλάσσουν απόψεις. Εκπρόσωποι των ομάδων μεταφέρουν στην ολομέλεια όσα ειπώθηκαν σε αυτές. Στο τέλος συζητάμε, απευθύνοντας και ακούγοντας ερωτήσεις και απαντήσεις.
11. Για προσωπικά και ευαίσθητα θέματα, διαβεβαιώνουμε τα παιδιά ότι θα χειριστούμε όσα ακούσαμε με εχεμύθεια και σεβασμό στην ιδιωτική τους ζωή.
12. Ακούμε τη γνώμη των (άλλων) παιδιών πάντοτε με προσοχή και σεβασμό!
Τα Παιδιά έχουν Δικαίωμα στον Σεβασμό! (Janus Korczak, 1928)