Το 1ο Γυμνάσιο Λαγκαδά επισκέφτηκε το ιδρυτικό μέλος της ΠΡΩΤΑ.12 Γιώργος Μόσχος και είχε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνάντηση – εργαστήριο με μαθητές – μαθήτριες της Α’ τάξης, ενημερώνοντας τα παιδιά και προετοιμάζοντας μαζί τους δράσεις για την 20η Νοεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων του Παιδιού, ημέρα που το 1989 υιοθετήθηκε από την γενική συνέλευση του ΟΗΕ η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Τα παιδιά κάθισαν αρχικά σε κύκλο και στη συνέχεια χωρίστηκαν σε μικρές ομάδες, συζήτησαν και απεικόνισαν με δικό τους τρόπο δικαιώματα που κατοχυρώνονται σε διάφορα άρθρα της Σύμβασης για τα οποία ενημερώθηκαν.
Τέτοιες δράσεις μπορούν εύκολα να υλοποιηθούν σε σχολικές τάξεις και όπως φάνηκε και σε αυτή τη συνάντηση, προσφέρουν χρήσιμες γνώσεις στα παιδιά αλλά και ενδυνάμωση με ευχάριστα βιώματα, που μπορούν να αξιοποιηθούν πολλαπλά στη συνέχεια στη ζωή τους, μέσα και έξω από το σχολείο.
Εκπαιδευτικοί που ενδιαφέρονται, μπορούν να πάρουν ιδέες και να προσαρμόσουν παρόμοιες δράσεις σε δικά τους περιβάλλοντα, στην Α/βάθμια ή Β/βάθμια εκπαίδευση.
Ακολουθεί συνοπτική περιγραφή της δράσης, όπως έλαβε χώρα στο 1ο Γυμνάσιο Λαγκαδά:
…………………….
Καθόμαστε με τις καρέκλες σε διάταξη κύκλου (απομακρύνοντας τα θρανία).
Κάθε παιδί αναφέρει το όνομά του και μια λέξη που είναι πολύ σημαντική στη ζωή του. Αφού μιλήσουν διαδοχικά όλα τα παιδιά τους ζητάμε να θυμηθούν τις σημαντικές λέξεις όσο μπορούν περισσότερων από τα υπόλοιπα παιδιά. Ζητάμε από κάποιο παιδί να θυμηθεί 6 λέξεις, ένα δεύτερο 7, ώσπου κάποιο παιδί να αναφέρει όλες τις λέξεις.
Σχολιάζουμε ότι οι «σημαντικές λέξεις» κάθε παιδιού δηλώνουν συνήθειες, ενδιαφέροντα, αντικείμενα, τοποθεσίες, ιδιότητες, κ.α. που συνδέονται μαζί του και τις χρειάζεται για να νοιώθει καλά. Αυτή είναι μια εισαγωγή στη συζήτηση για τα δικαιώματα των παιδιών που είναι ανάγκες και ελευθερίες οι οποίες συνδέονται με την ανάπτυξη και την προσωπική έκφραση των παιδιών και που με κάποιο τρόπο η κοινωνία έχει αποφασίσει ότι μπορούν να «προστατεύονται», δηλαδή να διασφαλίζεται ότι κάθε παιδί τις απολαμβάνει.
Λέμε στα παιδιά ότι σήμερα θα μιλήσουμε για τα δικαιώματα, αλλά πρώτα θα παίξουμε ένα παιχνίδι για να «ζεσταθούμε». Ο/Η εκπαιδευτικός σηκώνεται όρθιος και απομακρύνει την καρέκλα του. Ύστερα μιλάει για μια συνήθεια του ή κάτι που έχει ή του αρέσει να κάνει και ζητάει να σηκωθούν και να αλλάξουν θέση όσα παιδιά «ταυτίζονται» μαζί του. Π.χ. «Να αλλάξει θέση όποια/ος έχει ποδήλατο και του/της αρέσει να κάνει βόλτες με αυτό». Με το που σηκώνονται κάποια παιδιά για να αλλάξουν θέση, ο/η εκπαιδευτικός κάθεται σε μια άδεια καρέκλα και αφού καθίσουν όλα τα παιδιά, ένα παιδί μένει όρθιο χωρίς κάθισμα. Τότε θα πρέπει να κάνει μια δική του δήλωση για κάτι που έχει, συνηθίζει να κάνει, του αρέσει ή δεν του αρέσει κλπ. Έτσι συνεχίζεται το παιχνίδι για αρκετή ώρα και έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να ψυχαγωγηθούν αλλά και παράλληλα να ανακατευθούν και να καθίσουν σε διαφορετικές θέσεις.
Στη συνέχεια, ξεκινάμε μια νέα δραστηριότητα που σχετίζεται με τα δικαιώματα του παιδιού. Εξηγούμε στα παιδιά ότι στις 20.11.1989, ύστερα από πολλά χρόνια συζητήσεων για τα δικαιώματα των παιδιών, η γενική συνέλευση του ΟΗΕ αποφάσισε να υιοθετήσει τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ένα παγκόσμιο νόμο που υποχρεώνει τις χώρες να παίρνουν μέτρα για να προστατεύουν τα δικαιώματα όλων των παιδιών δηλαδή των προσώπων κάτω των 18 ετών. Η Σύμβαση έγινε νόμος και του Ελληνικού κράτους το 1992, με απόφαση της Βουλής και υπερισχύει άλλων νόμων ή αποφάσεων.
Με βάση το πώς κάθονται τα παιδιά μετά από το παιχνίδι που παίξαμε (δηλαδή τυχαία και όχι δίπλα στους φίλους τους) χωρίζουμε την τάξη σε 4άδες (μπορεί να έχουμε και μία 3άδα ή 5άδα, ανάλογα με τον συνολικό αριθμό παιδιών). Σε κάθε τετράδα δίνουμε να διαλέξουν τυχαία από ένα καλαθάκι ένα νούμερο που αντιστοιχεί σε άρθρο της Σύμβασης. Δίνουμε στις ομάδες το φυλλάδιο με όλα τα άρθρα της Σύμβασης με απλά λόγια και προτείνουμε στα παιδιά να ρίξουν μια ματιά σε όλους τους τίτλους των άρθρων και μετά να διαβάσουν και να συζητήσουν το άρθρο που τους έτυχε. Τα νούμερα που μοιράζουμε αντιστοιχούν στα παρακάτω επιλεγμένα και σημαντικά άρθρα:
- Άρθρο 2: Μη διάκριση
- Άρθρο 12: Δικαίωμα γνώμης
- Άρθρο 16: Δικαίωμα προστασίας της ιδιωτικής ζωής
- Άρθρο 19: Προστασία από κάθε μορφή βίας
- Άρθρο 28: Δικαίωμα στην εκπαίδευση
- Άρθρο 31: Δικαίωμα στην ψυχαγωγία, τον πολιτισμό και στο παιχνίδι
Εξηγούμε στα παιδιά ότι όλα τα δικαιώματα είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους και πολλές φορές χρειάζεται με προσοχή να τα εξετάζουμε και να παίρνουμε αποφάσεις για αυτά, καθώς το ένα επηρεάζει το άλλο.
Η κάθε ομάδα καλείται να φτιάξει μια αφίσα, γράφοντας και -αν θέλει- ζωγραφίζοντας ιδέες και σκέψεις της σχετικά με την εφαρμογή και προστασία του δικαιώματος που τους έχει τύχει. Δίνουμε χρόνο στις ομάδες και στη συνέχεια γίνονται παρουσιάσεις.
Αφού παρουσιάσουν όλες οι ομάδες συζητάμε με τα παιδιά την ιδέα να συμμετέχουν στην οργάνωση μιας νέας συνάντησης όπου κάποια παιδιά θα ετοιμάσουν ένα δρώμενο ή θα παρουσιάσουν κάποιο υλικό που θα συλλέξουν (π.χ. συνεντεύξεις, δημοσιεύματα, άρθρα, σκίτσα, σκετς, δυναμικές εικόνες, τραγούδια, κ.α.)
Ειδικά αυτή η συζήτηση διεξάγεται με τη διαδικασία συνέλευσης. Εξηγούμε στα παιδιά ότι είναι σημαντικό να παίρνονται οι αποφάσεις ύστερα από δημοκρατικό διάλογο (αναλυτικότερα για τη διαδικασία της συνέλευσης μπορεί να αξιοποιηθεί ο οδηγός "Η Συνέλευση των Παιδιών"). Ορίζεται συντονιστής/ρια συζήτησης, γραμματέας πίνακα και χρονομέτρης και τίθεται χρονικό πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να ολοκληρωθεί η συζήτηση και να ληφθούν αποφάσεις. Το παιδί που αναλαμβάνει συντονιστής ρωτάει γνώμες και ιδέες για το τι δράσεις θέλουν τα παιδιά της τάξης να αναλάβουν και σε σχέση με ποια δικαιώματα. Μετά από διαλογική συζήτηση και αφού καταγραφούν κάποιες ιδέες, συγκροτούνται ομάδες που μπορούν να αναλάβουν κάποιες δράσεις και ορίζεται χρονικό περιθώριο για να συναντηθούν οι ομάδες και να φέρουν προτάσεις – ιδέες. Ο/Η εκπαιδευτικός προτείνει κάποιο χρόνο στον οποίο θα μπορούσαν να γίνουν παρουσιάσεις από τις ομάδες και η ολομέλεια ψηφίζει αν συμφωνεί με το πλαίσιο αυτό. Αν υπάρχουν παιδιά έστω και λίγα που διαφωνούν με κάποια δράση, παρουσιάζουν τις απόψεις / επιφυλάξεις τους και η πλειοψηφία προσπαθεί να τα πείσει να δώσουν τη συναίνεσή τους ή προχωράει σε αλλαγή της προτεινόμενης δράσης για την οποία εκφράστηκαν διαφωνίες ή επιφυλάξεις. Στόχος αυτής της διαδικασίας είναι να μάθουν τα παιδιά να συζητούν και να καταλήγουν σε αποφάσεις με βάση συμφωνία και συναίνεση. Ορίζεται ο χρόνος επόμενης συνάντησης ενδεχομένως αρχικά μόνο των υπευθύνων κάθε ομάδας δράσης που δημιουργείται, και η συνάντηση κλείνει με εντυπώσεις όλων, που μπορεί να είναι μια λέξη ή φράση από το κάθε παιδί.
Ένα παιδί σε ρόλο "γραμματέα" αναλαμβάνει να καταγράψει τις αποφάσεις, οι οποίες αναρτώνται σε πίνακα της τάξης, έτσι ώστε τα παιδιά να παρακολουθούν την υλοποίησή τους.